Η διατροφή είναι ένα σύνολο πραγμάτων που εμπεριέχει όχι μόνο γνώση αλλά και τη δύναμη της συνήθειας, γεγονός που είναι ικανό να επηρεάσει την εικόνα της υγείας ενός ατόμου και σε βάθος χρόνου. Μάλιστα, η διατροφή ενός ατόμου σε συνδυασμό με την σωματική δραστηριότητα -κατά την παιδική ηλικία και εφηβεία- μπορούν να καθορίσουν την εμφάνιση ασθενειών στα επόμενα χρόνια, σύμφωνα με μελέτες. Κατά την διάρκεια αυτής της περιόδου της ζωής υπάρχει κίνδυνος έλλειψης πολλών θρεπτικών συστατικών, ένα από τα οποία είναι και ο σίδηρος, οδηγώντας σε σιδηροπενική αναιμία σε βάθος χρόνου.
Κατά την διάρκεια της εφηβικής περιόδου πολλοί είναι εκείνοι που είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι στην αναιμία, γεγονός που οφείλεται στον αυξημένο όγκο αίματος και στην αυξημένη μυϊκή μάζα των εφήβων κατά την ανάπτυξη. Αυτό ως αποτέλεσμα έχει την αύξηση της ανάγκης του σιδήρου ώστε να δημιουργηθεί αιμοσφαιρίνη (η ερυθρά χρωστική του αίματος που μεταφέρει οξυγόνο) αλλά και η σχετική μυοσφαιρίνη στους μυς. Βέβαια υπάρχουν και επιπλέον λόγοι που μπορεί ένας οργανισμός να έχει ανάγκη για σίδηρο, όπως η αύξηση του σωματικού βάρους και η έναρξη της έμμηνου ρύσης στα κορίτσια. Επιπρόσθετα δε, παράγοντες όπως η κατανάλωση “μη υγιεινού” φαγητού (fast food), ροφημάτων πλούσια σε ζάχαρη και σνακ έχουν ως αποτέλεσμα την μη σωστή λήψης της απαραίτητης συνιστώμενης ημερήσιας ποσότητας σιδήρου, με αποτέλεσμα πάλι την αναιμία.
Συγκεκριμένα, υπολογίζεται ότι το 75% των έφηβων κοριτσιών δεν λαμβάνουν τις σωστές ποσότητες σιδήρου, συγκριτικά με το 17% των έφηβων αγοριών. Οι παράγοντες που επηρεάζουν του εφήβους, σύμφωνα με έρευνα, είναι οι συχνές δίαιτες, η παράλειψη γευμάτων, καθώς και οι χορτοφαγικές συνήθειες. Σε μεγάλο κίνδυνο βρίσκονται μάλιστα -όσον αφορά τον κίνδυνο για την ανάπτυξη σιδηροπενίας, οι έφηβοι που αθλούνται, καθώς έχουν πιο αυξημένες ανάγκες σε σίδηρο. Η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη σιδήρου για αγόρια και κορίτσια ηλικίας 14-18 ετών διαμορφώνεται στα 11 mg και 15 mg, αντίστοιχα.
Τα αποτελέσματα της έλλειψης σιδήρου
Η έλλειψη του σιδήρου γίνεται αντιληπτή και μέσω των αιματολογικών εξετάσεων αλλά και μέσω διαφόρων συμπτωμάτων που παρουσιάζει το άτομο όπως αίσθημα κόπωσης και αδυναμίας, τάσεις λιποθυμίας, εύκολο λαχάνιασμα ή δύσπνοια, μειωμένη σωματική ανάπτυξη, ευαισθησία στις λοιμώξεις, ωχρό δέρμα, κακή διάθεση και απώλεια μαλλιών. Έχει παρατηρηθεί δε, ότι μπορεί να εμφανιστούν και προβλήματα συγκέντρωσης, γεγονός που καθιστά τη μελέτη και τις εξετάσεις πιο δύσκολες.
Η πρόληψη της σιδηροπενίας
Αρωγός στην πρόληψη της σιδηροπενίας είναι η ακολούθηση ενός ισορροπημένου διαιτολογίου που θα περιλαμβάνει ποικιλία τροφίμων ζωικής και φυτικής προέλευσης, καθώς και τακτικούς ιατρικούς ελέγχους για τη διάγνωση και τη θεραπεία των επιβαρυντικών παραγόντων.
Καλές πηγές σιδήρου θεωρούνται τα πουλερικά, τα ψαρικά (μπακαλιάρος, πέρκα, σολομός, τόνος, σαρδέλες, γαρίδες), όλα τα είδη κρέατος (κυρίως συκώτι, σπλήνα και μοσχαρίσιο κρέας) και ο κρόκος του αυγού. Όσον αφορά τα τρόφιμα φυτικής προέλευσης, μεγάλη συγκέντρωση σιδήρου έχουν τα όσπρια (φακές, φασόλια, ρεβίθια, φάβα), οι ξηροί καρποί (φιστίκια, καρύδια, αμύγδαλα, κάσιους, πασατέμπος), τα ξηρά φρούτα (σταφίδες, δαμάσκηνα, σύκα, βερίκοκα), το σπανάκι, οι αγκινάρες και τα παντζάρια. Αξιοσημείωτο είναι ότι μεταξύ των δύο, μεγαλύτερη απορροφητική από τον οργανισμό ικανότητα έχουν οι τροφές ζωικών πηγών.
Για να αυξηθεί περαιτέρω η απορρόφηση του σιδήρου από τον οργανισμό καλό είναι τα παραπάνω τρόφιμα να συνδυάζονται με τρόφιμα που είναι πλούσια σε βιταμίνη C, όπως το πορτοκάλι, το γκρέιπφρουτ, οι φράουλες, οι πιπεριές, η ντομάτα, οι πατάτες, το μπρόκολο και ο χυμός λεμονιού. Επιπλέον βοήθεια στον οργανισμό είναι η αποφυγή κατανάλωσης τσαγιού ή ροφημάτων που περιέχουν καφεΐνη κοντά ή μαζί με τα γεύματα, καθώς περιέχουν συστατικά που μειώνουν τη βιοδιαθεσιμότητα του σιδήρου. Αντίστοιχη επίδραση έχει και το ασβέστιο, γι’ αυτό και προτείνεται να μην καταναλώνονται γαλακτοκομικά προϊόντα μαζί με πλούσιες πηγές σιδήρου.